چرا بچه مهندس 4 در تقویت امید و توانایی های نوجوانان و جوانان ناکام ماند؟ - مجله سرگرمی

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، دیگر از ساختن فصل های تازه یک سریال متعجب نمی شویم و آمادگی داریم تا فصل دوم هر مجموعه تلویزیونی ساخته و پخش گردد. یکی از سریال هایی که تنها سه سال از عمرش گذشته و به فصل چهارم رسیده، بچه مهندس است. مجموعه ای که سه فصل نخست آن از طریق علی غفاری ساخته شد و در یک حرکت بی سابقه فصل چهارمش را احمد کاوری ساخت. این تنها تغییر مهم سریال نبود و روزبه حصاری، بازیگر نقش جواد جوادی در فصل سوم به دلیل آنچه عدم توافق مالی و درخواست های خارج از عرف گفته شد جای خودش را به محمدرضا رهبری داد تا اتفاق عجیب دیگر این سریال هم رخ دهد. تغییر بازیگران یک نقش، پیش از این هم در سریال های ایرانی پیش آمده بود که دلیل اصلی اش، فوت بازیگر اصلی بود و پس از آن جابه جایی هایی صورت می گرفت. بچه مهندس4 با این دو تغییر بزرگ و با توجه به زمان اندک ساخته و پخش شد. سریالی که در راستای سیاست های تازه شبکه دو سیما و در ادامه راستا سه فصل قبلی قرار است امید و اعتمادبه نفس نوجوانان و جوانان ایرانی را تقویت کند و بیشتر روی شعار ما می توانیم مانور می دهد.

قسمت های بچه مهندس4 از نیمه گذشته است و زمان مناسبی برای بررسی سطح کیفی و فنی آن است اما پیش از آن باید نگاه حاکم بر این نوع از سریال ها را شناخت. القای ناامیدی و ایجاد یأس در بین جامعه و به طور خاص نوجوانان و جوانان از سوی فضای مجازی و حتی حقیقی امر قابل کتمانی نیست. پس از چند سال انفعال در برابر این پدیده، بالاخره و در چهار، پنج سال اخیر، برخی از مدیران به این نتیجه رسیدند که باید در برابر این تهاجم مقابله کنند و ساختن سریال هایی با موضوع نوجوانان و جوانان و با هدف جذب مخاطب خانواده اولویت اصلی آنها شد. سریال هایی مانند از سرنوشت و بچه مهندس نمونه هایی از این تلاش هستند. نوجوانان و جوانانی که شرایط مساعد و مناسبی در کودکی نداشتند و به کمک افراد خیر یا بهزیستی رشد کردند و در این راستا، موانع و سختی های بسکمک را دیدند و تحمل کردند و درنهایت هم به هدف شان رسیدند یا درحال رسیدن به اهداف شان هستند.

این سیاست به طور کلی و روی کاغذ حتما تصمیم درستی است اما مثل همیشه شکل اجرا و نوع رویکرد به آن چندان مورد توجه قرار نگرفت. در کشورهای دیگر و خیلی زودتر فیلم ها و سریال هایی با موضوع تقویت عرق ملی و تشویق استعدادها ساخته و پخش شد و آنقدر پیروز بودند که در سرزمین های دیگر هم پخش شدند و عامل انگیزه برای جوان های دیگر کشورها هم شدند. آنچه در این سریال ها مشترک و وجه غالب بود نگاه دقیق و بدون شعار و همچنین استفاده صحیح از عامل داستانی و درام بود. آنچه که در کارهای داخلی کمتر دیده می گردد. بچه مهندس 4 همانند سه فصل قبلی و با وجود برخی ویژگی های مثبت در خلق شخصیت های ملموس اما به شدت از مشکل فیلمنامه رنج می برد. حذف برخی شخصیت های قبلی و حضور کاراکترهای تازه منطق روایی خاصی ندارد و با توجه به کمبود زمان، هیچ عمقی به آنها داده نشده است. استفاده بیش از حد از شعار و حرف های کلیشه ای به جای ایجاد حس غرور، مخاطب را عصبی می کند یا او را به خنده می اندازد. وجود خرده روایت های متعدد و همچنین فاصله چند قسمتی بین پرداختن به شخصیت های مختلف باعث فاصله دریافت مخاطب از این سریال و داستان هایش می گردد. گاهی از برخی از شخصیت های مهم و اصلی نزدیک به پنج، شش قسمت خبری نمی گردد و یکدفعه و بی دلیل سروکله آنها پیدا می گردد. شاید اگر کاوری این سریال را خودش می نوشت یا با داشتن زمان بیشتری آن را تولید می کرد با خروجی متفاوت تری روبه رو بودیم. فارغ از نقش کارگردان، اما شرط اصلی پیروزیت این نوع از مجموعه ها، اصلاح نگاه به مساله امید، جوانان و نوجوانان است. چقدر از تصویری که از جوان ها و نوجوانان ایرانی در سریال ها ارائه می گردد منطبق بر واقعیت است؟ به تصویر کشیدن جوانانی که تنها مشکل و دغدغه شان ازدواج است و بدون توجه به دسته بندی طبقات اجتماعی و سبک زندگی شان لباس می پوشند و حرف می زنند و هدف دارند جز گمراه کردن و آدرس غلط دادن چه عایدی دیگری دارد؟ دوره بیانیه خواندن و شعار دادن در سریال ها سال هاست گذشته اما همچنان هستند مدیرانی که به این شعارها علاقه دارند و هنوز گمان می کنند که این حرف ها مخاطب هم دارد.

بچه مهندس 4 جدا از تغییر کارگردان، بازیگر شخصیت اصلی و همچنین زمان اندک برای ساخت، اما مسائل و نقص های دیگری هم دارد که بزرگ ترینش ضعف چشمگیر فیلمنامه و وجود دیالوگ های شعاری است. درباره این تغییرات و همچنین شعارزدگی در سریال و مسائل دیگر با احمد کاوری، کارگردان بچه مهندس4 هم صحبت شدیم.

گفت وگو با احمد کاوری، کارگردان بچه مهندس 4

قرار بود کارگردان موقت باشم اما ...

به نظر نمی رسد جاهایی در قصه وجود داشته باشد که بخواهیم شعاری بدهیم یا نصیحتی گردد. معمولا در همه ساختارهای سریال های ایرانی و خارجی این وجود دارد و بستگی به لحنی دارد که بازیگر می گوید و بستگی به موقعیتی دارد که جمله در آن بیان می شو

از سال گذشته که بچه مهندس3 به انتها رسید معلوم شد که قرار است سری چهارم آن هم ساخته گردد. بچه مهندس اولین سریالی است که فصل های مختلفی دارد اما با دو کارگردان. چطور قبول کردید فصل چهارم سریالی که سه فصل آن قبلا از طریق کارگردان دیگری ساخته شده را بسازید؟

من مشغول کاری بودم و علی غفاری(کارگردان سه فصل قبلی بچه مهندس) به نام یکی از همکاران قدیمی و دوستان خیلی خوب به من زنگ زد که بچه مهندس را می خواهم کار کنم ولی یک کاری دارم و طول می کشد و اگر می گردد یک ماه به نام جایگزین به من کمک کن. من هم روز اول به خاطر ایشان و آقای سعدی تهیه کننده ای که سال هاست، همدیگر را می شناسیم و کارهای مختلفی با هم انجام دادیم پذیرفتم این کار را انجام دهم ولی وقتی وارد شدم کار ایشان طولانی شد و من در عمل اجرا شده قرار گرفتم و جلو رفتم و این آغاز این همکاری شد.

ابتدا موقت بود و ایشان نتوانستند و شما کار را ادامه دادید؟

بله. ابتدا هم که وارد کار شدم، متوجه شدم قرار است همه را من کار کنم ولی تا قبل از آن صحبت این بود که موقت یک ماهی را جای آقای غفاری باشم و کار ایشان که تمام شد به سرکار برگردد ولی اتفاقات به نحوی رقم خورد که من تا خاتمه بر سرکار بودم.

چه تغییراتی از طریق شما انجام شد؟ آیا تغییر بازیگر نقش جواد جوادی به کار لطمه وارد نکرد؟

بینندگان این کار در سه فصل با این کار همراه شدند و در سه فصل با بازیگر تازه همراه شدند که در فکر و فکر آنها نشسته بود و نسبت به آن شخصیت علاقه مند بودند. من در ابتدا راضی نبودم این اتفاق بیفتد. منتها شرایطی ایجاد شد که ما مجبور به تغییر بازیگر شدیم. اینکه نتیجه داده یا نداده به نظر من، الان هم نمی توان قضاوت کرد. تا الان تماشاگرانی که با سریال ارتباط داشتند در بازتاب ها متوجه شده ایم که توانسته اند با بازیگر تازه همراه شوند. الان مخاطبان با این بازیگر به نام شخصی که تازه آمده و این را کار می کند، کنار آمدند و جایگاهی پیدا کرده که مخاطب همراهش شده است ولی اینکه تا الان بخواهیم مقایسه کنیم به نظر من دیگران بعد از اتمام کار می توانند مقایسه کنند که این تغییر به کار لطمه وارد کرده یا خیر.

در فیلمنامه چه تغییراتی ایجاد شد؟ فیلمنامه ای که غفاری داشت را کار کردید یا آن را تغییر دادید؟

وقتی می خواهید کاری را انجام دهید براساس سلیقه خود تغییر و تحولاتی در داستان ایجاد می کنید. گفت وگوهای زیادی با کسانی داشتیم که با این کار بودند چون من همیشه خود را میهمان این کار می دانم. سه فصل این سریال ساخته شده و تهیه کننده و کارگردان از ابتدا با این قضیه بودند و من خودم را تاحدودی محق می دانم در فضای داستان و قصه دخل و تصرف کنم ولی کاملا مشخص است و از حقوق کارگردان است که باید فضایی را به تصویر بکشد که با آن فضا احساس همدلی و همزادی کند. ما با صحبتی که با آقای وارسته و بقیه دوستان داشتیم تغییراتی را در ساختار ایجاد کردیم و بخشی از قصه را کوتاه کردیم و بخشی از فضاها را تغییر دادیم و این فضای امنیتی و وجود شخصیت ناصر فیض و فضاهایی که ایجاد شده و حتی فضای کمیکی که ایجاد شده نتیجه آن صحبت ها و مراوده هایی است که با نویسنده ها داشتیم.

دیالوگ ها در برخی جاها خیلی شعاری به نظر می رسد. وفاداری شما به متن باعث شده حذف نشوند؟ کل سریال از فصل اول درباره امیدواری است و اینکه می توانیم ولی از یک جایی یکسری دیالوگ ها نصیحت می کند یا شعار می دهد. کاری نکردید که تعداد این دیالوگ ها کم گردد؟

به نظر نمی رسد جاهایی در قصه وجود داشته باشد که بخواهیم شعاری بدهیم یا نصیحتی گردد. معمولا در همه ساختارهای سریال های ایرانی و خارجی این وجود دارد و بستگی به لحنی دارد که بازیگر می گوید و بستگی به موقعیتی دارد که جمله در آن بیان می گردد که از فضای قصه بیرون نزند یعنی ساختار کار امیدبخشی است یعنی با هدف امید دادن به جوانان و نمایش یکسری پیشرفت ها کار شده و اینکه جوانان می توانند کارهای خاصی را انجام دهند که تا قبل از این ما شاید بدان فکر نکردیم یا توانایی انجام آن را نداشتیم. یعنی هدف و رویکرد کار این است و نمی توانیم این را از کار جدا کنیم. همچنان که قصه اصلی ما که هسته مرکزی این قصه را شکل می دهد. به سامان رسیدن و پیشرفت پسری است که در یتیم خانه بزرگ شده و آن امیدبخشی به نظر من جواب می دهد و خیلی از آدم ها با این افراد ارتباط برقرار کردند. فرهنگ سازی که در این امر صورت گرفته جزء اهداف سریال سازی است و نمی توان اینها را از هم جدا کرد. البته ممکن است یک جایی دیالوگ به این شکل بوده که از فضای متن و شخصیت بیرون زده و اینها چیزهایی است که ممکن است هم به متن برگردد و هم به اجرایی که من داشتم برمی گردد یا بازیگر توانایی لازم بیان را نداشته یا به نوعی جرح و تعدیل نکردیم که بیرون نزند. ولی من چیز بدی که پس بزند مخصوصا در این فصل 4 متوجه نشدم و اگر متوجه می شدم فکری برای آن می کردم.

در بحث امیدواری و توانستن جوانان موانعی هم وجود دارد. از حسادت در دانشگاه تا تعارض و دوگانگی اساتید. شما دوگانگی استاد خوب و بد را نشان می دهید و شاید بخشی از دیالوگ های شعاری که گفتم بحث استاد خوب و بد باشد که درباره اختلاس و گذشته خود صحبت می کنند اما این موانع در همین حد می ماند، اما در اینجا درنهایت به حسادت های محبت آمیز دانشگاهی ختم می گردد. در ادامه اتفاقات دیگری هم می افتد یا موانع در همین حد و سطح باقی می ماند؟

اینها را به نام خرده داستان در این قالب بیان کردیم که بتواند هم فضا را تلطیف کند و هم خرده قصه هایی داشته باشیم که بتواند به نحوی آن فضای لازم را ایجاد کند و ما فقط گذشته یک شخصیت را نخواهیم دنبال کنیم و این خاصیت سریال است و نمی تواند در متن اصلی داستان بیاید. داستان اصلی ما درباره ارتباط دانشجو با دختر استاد خود است و کاری که انجام می دهد و راستای که می رود و موانعی که در این راه دارد. ما موانع شدیدی را در فضای فیلمنامه و سریال در این دو قصه جلو بردیم. اینها خرده داستان هایی است که سریال این فضا را به ما نمی داد که بخواهیم خیلی بیشتر و عمیق تر و دقیق تر بیان کنیم. از بازخوردهایی که دیدم تماشاچی هم به همین مقدار قناعت دارد و برای او مجذوب کننده است و به نظرم با این فضا کنار آمده است.

یعنی خط اصلی داستان یک داستان عاشقانه است که بحث امید و موانع سوار بر آن شده است؟

خیر. یک داستان عاشقانه است و در کنارش شخصیت های اصلی درگیر مسائلی می شوند تا به هدف خود برسند. هم فضای عاطفی دارد و هم فضای کاری دارد. در دانشگاه ارتباط منصوره و رفیعی و... باید از دید خرده قصه نگاه گردد. باید این به نتیجه ای برسد و تمام گردد که فرصت داشته باشیم تا به قصه اصلی بیشتر بپردازیم.

ورود نیروهای امنیتی و حضور نیروهای این چنینی پیشنهاد شما بود؟

خیر. این از کار قبلی ما بود.

خودتان می خواستید ادامه پیدا کند؟

جزء ساختار قصه بود. در ساختار کلی قصه دست نبردم. روی جزئیات و اینکه تقویت گردد و... کار کردیم ولی شالوده قصه را به هم نریختیم. نه فرصت این کار بود و نه زمان داشتیم. زمانی که وارد پروژه شدم 10 روز بعد کلید زدیم. در این 10 روز لابه لای فیلمبرداری توانستیم قصه را تغییر دهیم یا به مشورت بگذاریم که به این شکلی که الان می بینید، دربیاید.

قصه بچه مهندس 4 چند درصد از مخاطبان را دربرمی گیرد؟ یعنی جواد جوادی چقدر داریم و این سریال روایت از زندگی جواد جوادی است که در گذشته بوده یا به جوانان بگوییم که جواد جوادی بشوید؟

فکر می کنم خیلی جواد جوادی داشته باشیم که ما به آنها نپرداختیم. شاید این قطره ای از یک دریا باشد. اگر نگاه را دقیق تر به جامعه معطوف کنیم می توان خیلی از این جوانان را پیدا کرد که با این شرایط کار کردند، رشد کردند و توانستند به موقعیت و پیروزیتی برسند. اگر اطراف خود را نگاه کنیم، به نسبت، آدم های زیادی می توان پیدا کرد که توانسته اند به اهداف خود برسند. هدف این نیست که یک متخصص یا مهندس هوافضا گردد. هدف آن چیزی است که فکر می کنید دسترسی بدان ساده است یا غیرممکن است ولی با تلاش می توانید به آن دست یابید.

اگر وقت و زمان کافی داشتید بچه مهندس 4 چه ویژگی هایی داشت؟ چه بخش هایی را حذف یا چه چیزهایی به آن اضافه می کردید؟

شخصیت پردازی ها، پرداخت آدم ها و در اثرگذاری اتفاقات بهتری می افتاد ولی من از این خروجی کنونی هم خیلی راضی هستم. امیدوارم تماشاچیان هم با ما همراه باشند و ما را به خاطر زمان کم و شرایطی که ایجاد شد به بزرگواری خود ببخشند و با ما و این کار کنار بیایند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا